Ô tô Trung Quốc và làn sóng nhập khẩu tại Việt Nam: Thực trạng và hệ lụy

Cụ thể, từ giữa năm 2023, những mẫu xe này đã bắt đầu đổ bộ và nhanh chóng tạo ra nhiều cuộc tranh luận xoay quanh cả hai khía cạnh: cơ hội và rủi ro. Với giá thành rất cạnh tranh, ô tô Trung Quốc đang tạo ra áp lực lớn đối với các thương hiệu ô tô khác trên thị trường. Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng về số lượng và sự hiện diện mạnh mẽ của các thương hiệu xe Trung Quốc cũng đang dấy lên nhiều nghi ngại về chất lượng sản phẩm và tác động dài hạn đến thị trường ô tô Việt Nam.

Sự gia tăng mạnh mẽ của ô tô Trung Quốc tại Việt Nam

Kể từ giữa năm 2023, các thương hiệu ô tô hàng đầu từ Trung Quốc như SAIC, BYD, Geely đã hiện diện mạnh mẽ tại thị trường Việt Nam với các chiến lược giá cạnh tranh nhằm chiếm lĩnh thị phần. Báo cáo từ Tổng cục Hải quan Việt Nam cho thấy, chỉ trong 10 tháng đầu năm 2024, hơn 24.600 chiếc ô tô nguyên chiếc đã được nhập khẩu từ Trung Quốc, với tổng trị giá đến 732,7 triệu USD, tăng hơn gấp đôi so với 8.459 xe nhập khẩu trong cả năm 2023 với giá trị 318,603 triệu USD.

Ô tô chờ xuất khẩu tại cảng biển tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc.

Động thái này không chỉ cho thấy năng lực sản xuất dồi dào của Trung Quốc, mà còn thể hiện chiến lược mở rộng thị trường toàn cầu, trong đó Việt Nam là một điểm đến quan trọng. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng nhanh chóng này cũng tạo ra áp lực cạnh tranh lớn cho các thương hiệu ô tô hiện tại, không chỉ trong việc giữ vững thị phần mà còn về khả năng duy trì chất lượng sản phẩm.

Câu hỏi lớn về chất lượng sản phẩm

Mặc dù có lợi thế về giá thành, nhưng ô tô Trung Quốc cũng nhanh chóng tạo ra những dấu hỏi lớn về chất lượng và tính an toàn. Tại Trung Quốc, các nhà sản xuất đang đối mặt với tình trạng dư thừa sản lượng, và để giải quyết, họ đã lựa chọn xuất khẩu sang các thị trường như Việt Nam. Điều này dẫn đến lo ngại rằng Việt Nam có thể trở thành nơi tiêu thụ các sản phẩm lạc hậu, tồn kho, hoặc kém chất lượng.

Một số mẫu xe như New MG5 của SAIC đã được giới thiệu tại thị trường Việt Nam với mức giá rẻ bất ngờ, chỉ từ 399-499 triệu đồng, tương đương với các loại xe hạng A trong khi thực tế thuộc phân khúc hạng C. Đáng chú ý, mẫu xe này được cho là phiên bản cải tiến từ Roewe i5 – mẫu xe từng có doanh số kém tại Trung Quốc trong giai đoạn 2018-2020, khiến nhiều người nghi ngại về mục đích tiêu thụ xe tồn kho và công nghệ lỗi thời.

Mẫu xe New MG5 của SAIC đang được bán giá khá rẻ khiến nhiều khách hàng hoài nghi về chất lương.

Hơn nữa, để đạt được giá thành rẻ, nhiều công ty ô tô Trung Quốc đã cắt giảm chi phí sản xuất bằng cách rút ngắn quá trình kiểm tra chất lượng, từ 150 lần thử nghiệm xuống còn 20-25 lần. Điều này đặt ra thách thức lớn về độ an toàn cũng như độ tin cậy của các sản phẩm khi được tung ra thị trường.

Hệ lụy tiềm tàng của thị trường ô tô Việt Nam

Việc nhập khẩu ồ ạt ô tô từ Trung Quốc có thể mang lại những tác động không nhỏ tới môi trường và nền kinh tế Việt Nam. Trước hết, sự hiện diện của các sản phẩm này có thể làm biến đổi cục diện cạnh tranh, gây ra áp lực buộc các nhà sản xuất khác phải giảm giá thành, nâng cao chất lượng hoặc thậm chí là rủi ro mất thị phần.

Ngoài ra, việc nhập khẩu các mẫu xe giá rẻ, không đạt chuẩn về kỹ thuật và an toàn còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến "bão hòa chất lượng" tại thị trường Việt Nam. Việc cạnh tranh về giá đi kèm với giảm chất lượng có thể làm giảm lòng tin của người tiêu dùng, khiến thị trường trở nên phức tạp và bất ổn.

Giải pháp và định hướng phát triển

Để đối mặt với thực trạng này, việc kiểm soát nhập khẩu và chất lượng ô tô là rất quan trọng. Các biện pháp giám sát chất lượng cần được thực hiện chặt chẽ để đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn và kỹ thuật trước khi sản phẩm được lưu thông trên thị trường. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn giúp duy trì môi trường cạnh tranh công bằng.

Một hãng xe Trung Quốc tại triển lãm VMS 2024.

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp ô tô nội địa cũng là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển dài hạn. Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ, nghiên cứu và phát triển sản phẩm nhằm tăng khả năng cạnh tranh với các sản phẩm ngoại nhập. Hơn nữa, chính sách hợp tác quốc tế về công nghệ và phát triển nguồn nhân lực cần được thúc đẩy để nâng cao năng lực sản xuất trong nước.

Kết luận

Mặc dù ô tô Trung Quốc mang lại nhiều lựa chọn hấp dẫn về giá cả cho người tiêu dùng Việt Nam, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về chất lượng và an toàn. Việc kiểm soát chặt chẽ và phát triển ngành ô tô nội địa mạnh mẽ hơn không chỉ bảo vệ thị trường trong nước mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển tương lai. Chính phủ cũng như các doanh nghiệp trong ngành cần có tầm nhìn xa và các chiến lược hợp lý để biến thử thách thành cơ hội, đảm bảo một thị trường ô tô phát triển bền vững và ổn định.